Voldoende rust en ontspanning is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Tijdens rust en slaapmomenten kunnen kinderen prikkels verwerken en kennis opslaan. Het rijtje van de 3R’en (rust, reinheid en regelmaat) is nog altijd van belang. In onze moderne samenleving waarin de druk voor onderwijsprijsprestaties en het aantal prikkels voor kinderen is toegenomen, kan het lastig zijn om rust te vinden. Wist je dat volgens artikel 31 lid 1 van het Kinderrechtenverdrag kinderen het ‘recht op rust’ hebben? Het VN-Kinderrechtencomité, dat toezicht houdt op de naleving van het Kinderrechtenverdrag, geeft in ‘General Comment nr. 17 over het recht van het kind op rust, ontspanning, spel, recreatieve activiteiten, cultureel leven en kunst’ meer informatie over dit recht. Volgens het Comité spelen onderwijsomgevingen een belangrijke rol bij het nakomen van de verplichtingen van artikel 31. In dit blog wordt aan de hand van het General Comment uitgelegd wat het recht op rust van kinderen op school betekent.
Het belang van rust voor de ontwikkeling van kinderen
In artikel 31 lid 1 Kinderrechtenverdrag (IVRK) staat:
“De Staten die partij zijn, erkennen het recht van het kind op rust en vrije tijd, op deelneming aan spel en recreatieve bezigheden passend bij de leeftijd van het kind, en op vrije deelneming aan het culturele en artistieke leven.”
Rust wordt gezien als een basisbehoefte en net zo belangrijk bevonden als voedsel, onderdak, gezondheidszorg en onderwijs (GC par. 13). Rust zorgt er voor dat kinderen de nodige energie en motivatie hebben om deel te nemen aan spel en creatieve betrokkenheid (GC par. 8). Zonder voldoende rust zullen kinderen de energie, motivatie en het fysieke en mentale vermogen missen om zinvol te participeren of te leren (GC par. 13). Het ontzeggen van rust kan een onomkeerbare fysieke en psychologische impact hebben op de ontwikkeling, de gezondheid en het welzijn van kinderen (GC par. 13).
Prestatiedruk
Volgens het Kinderrechtencomité worden kinderen hun rechten op grond van artikel 31 ontzegd als gevolg van de nadruk op formeel academisch succes (GC par. 41): ‘Voorschools onderwijs is steeds meer gericht op academische doelstellingen en formeel leren, wat ten koste gaat van de deelname aan spel en het bereiken van bredere ontwikkelingsresultaten. […] In het curriculum en het dagprogramma wordt de noodzaak van of de voorziening voor spel, recreatie en rust vaak niet onderkend. Door het gebruik van formele of didactische onderwijsmethoden in de klas wordt niet geprofiteerd van de mogelijkheden om actief en speels te leren.’
Uit het rapport ‘Geluk onder druk’ van Unicef blijkt dat 1 op de 4 jongeren het vaakst stress heeft door school. Het onderzoek laat zien dat hoe meer druk ze ervaren, hoe minder tevreden ze zijn in hun leven. 1 op de 3 scholieren kampt met druk om te voldoen aan verwachtingen van zichzelf of van anderen. Op basis van het onderzoek adviseert UNICEF te investeren in het ontwikkelen van sociaal emotionele vaardigheden van jongeren, zowel thuis als op school.[1]
Wat hebben kinderen nodig om voldoende rust te krijgen op school?
Kinderen hebben van nature de drang om deel te nemen aan ontspannende activiteiten, maar het is wel van belang dat daarvoor een gunstige context wordt gecreëerd. Een aantal factoren die bijdragen aan deze optimale omgeving die genoemd worden door het Kinderrechtencomité zijn ‘geen stress’ en ‘beschikbaarheid van rust in overeenstemming met hun leeftijd en ontwikkeling’ (GC par. 32). Scholen spelen een belangrijke rol bij het nakomen van de verplichting van het recht op rust. Volgens het Kinderrechtencomité vereist het recht op rust dat kinderen voldoende pauze krijgen van hun opleiding of enige vorm van inspanning om hun optimale gezondheid en welzijn te waarborgen en moet rekening gehouden worden met de zich ontwikkelende capaciteiten van kinderen en hun ontwikkelingsbehoeften (GC par. 14). Het is van belang dat er voldoende binnen- en buitenruimte voor spel, sport, spelletjes en toneel tijdens en rond schooltijd is. In de structuur van de dag op school is het van belang dat kinderen voldoende tijd krijgen om te rusten en te spelen, in overeenstemming met hun leeftijd en ontwikkelingsbehoeften (GC par. 58).
Hoe kunnen wij kinderen meer rust tijdens schooltijd bieden?
Om goed te kunnen leren en goed in je vel te kunnen zitten, is rust en beweging nodig. Het is dan ook niet zo gek dat kinderen in het klaslokaal onrustig kunnen worden en het moeilijk vinden om op hun stoel te blijven zitten. Mentale ontspanningsoefeningen en beweging in de klas kunnen kinderen en docenten helpen hun welzijn tijdens schooltijd te verbeteren. Stichting Superchill zet zich hier voor in met een gratis app voor docenten. Aan de hand van video’s op het digibord leren de kinderen hun ademhaling te volgen, emoties te herkennen en beheersen (zelfregulatie), terug te keren naar het nu, visualiseren, te bewegen en stress los te laten. Dit zorgt voor een betere sfeer in de klas, een betere focus, verbeterde executieve functies, minder stress, meer rust en creativiteit en een groter emotioneel bewustzijn.
Lees het artikel van het Centrum voor Urban Mental Health UvA over Superchill: https://www.uva.nl/content/nieuws/nieuwsberichten/2021/11/helpt-super-chill-app-basisschoolleerlingen-om-te-gaan-met-stress.html
[1] https://www.unicef.nl/ons-werk/nederland/geluk-onder-druk-een-onderzoek-over-maar-vooral-met-jongeren/professionals
Iris Kindbehartiging 